Çocuk Haklarına Dair Sözleşme

Birleşmiş milletler genel kurulu tarafından 20 kasım 1989 tarihinde kabul edilmiştir.

önsöz
bu sözleşmeye taraf devletler:
birleşmiş milletler anlaşmasında ilan edilen ilkeler uyarınca insanlık ailesinin tüm üyelerinin ,doğuştan varlıklarına özgü bulunan haysiyetle birlikte eşit ve devredilmez haklara sahip olmalarının tanınmasının , dünyada özgürlük ,adalet,ve barışın temeli olduğunu düşünerek birleşmiş milletler halklarının ,insanın temel haklarına ve bireyin ,insan olarak taşıdığı haysiyet ve değere olan kesin inançlarını birleşmiş milletler anlaşmasında bir kez daha doğrulamış olduklarını ve daha geniş bir özgürlük ortamında toplumsal ilerleme ve daha iyi bir yaşam düzeyi sağlama yolundaki kararlılıklarını hatırda tutarak, birleşmiş milletler ‘in insan hakları evrensel bildirisinde ,birleşmiş milletlerin , çocukların özel ilgi ve yardıma hakkı olduğunu ilan ettiğini anımsayarak,

toplumun temel birimi olan ve tüm üyelerinin ve özellikle çocukların gelişmeleri ve esenlikleri için doğal ortamı oluşturan ailenin toplum içinde kendisinden beklenen sorumlulukları tam olarak yerine getirebilmesi için gerekli koruma ve yardımı görmesinin zorunluluğuna inanmış olarak ,
çocuğun kişiliğinin tam ve uyumlu olarak gelişebilmesi için mutluluk ,sevgi ve anlayış havasının içindeki aile ortamında yetişmesinin gerekliliğini kabul ederek,
çocuğun toplumda bireysel bir yaşantı sürdürebilmesi için her yönüyle hazırlanmasının ve birleşmiş milletler anlaşmasında ilan edilen ülkeler ve özellikle barış,değerbilirlik,hoşgörü,özgürlük,eşitlik ve dayanışma ruhuyla yetiştirilmesinin gerekliliğini göz önünde bulundurarak , çocuğa özel bir ilgi gösterme gerekliliğini göz önünde bulundurarak ,çocuğa özel bir ilgi gösterme gerekliliğin, 1924 tarihli , cenevre çocuk hakları bildirisinde ve 20 kasım 1959 tarihinde birleşmiş milletler
27 ocak 1995 tarihli ve 22184 sayılı resmi gazeteden aynen alınmıştır.

çocuk haklarına dair sözleşme
teşkilatı genel kurulunca kabul edilen çocuk hakları bildirisinde belirtildiğini ve insan hakları evrensel bildirisinde ,medeni ve siyasal haklar uluslararası sözleşmesinde ( özellikle 23 ve 24üncü maddelerinde ) ve ekonomik ,sosyal ve kültürel haklara ilişkin uluslararası sözleşme de ve çocukların esenliği ile ilgili uzman kuruluşların ve uluslararası örgütlerin kurucu ve ilgili belgelerinde tanındığını hatırda tutarak,
çocuk hakları bildirisinde de belirtildiği gibi “çocuğun gerek bedensel gerek zihinsel bakımından tam erginliğe ulaşmamış olması nedeniyle doğum sonrasında olduğu kadar, doğum öncesinde de uygun yasal korumayı da içeren özel güvence ve koruma gereksiniminin bulunduğu ” nu hatırda tutarak,
ulusal ve uluslararası düzeyde çocukları aile yanına yerleştirme ve evlat edinmeye de özel atıfta bulunan çocuğun korunması ve esenliğine ilişkin toplumsal ve hukuksal ilkeler bildirisi,çocuk mahkemelerinin yönetimi hakkında birleşmiş milletler asgari standart kuraları ve acil durumlarda ve silahlı çatışma halinde kadınların ve çocukların korunmasına ilişkin hükümleri anımsayarak ,

dünyadaki ülkelerin tümünde çok güç koşullar altında yaşayan ve bu nedenle özel bir ilgiye gereksinimi olan çocukların bulunduğu bilinci içinde ,
çocuğun korunması ve uyumlu gelişmesi bakımından her halkın kendine özgü geleneklerinin ve kültürel değerlerinin taşıdığı önemi göz önünde tutarak ,
her ülkedeki , özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki çocukların yaşama koşullarının iyileştirilmesi için uluslararası işbirliğinin taşıdığı önemin bilincinde olarak,bazı kurallar üzerinde anlaşmaya varmışlardır.

çocuk hakları sözleşmesinin aile hukuku ile ilgili hükümleri

özet ve değerlendirme

madde 5 :
ana babanın yönlendiriciliği ve çocuğun yeteneklerinin gelişimi .
devlet , ana -babaların ve geniş ailenin , çocuğunu yeteneklerinin gelişmesi açısında uygun biçimde yönlendiricilik yapma hak ve sorumluluklarına saygı göstermelidir.

madde 9 :
ana babadan ayırma
çocuğun yüksek yararına aykırılığı belirlenmediği sürece , çocuk kendi ana-babasıyla birlikte yaşama hakkına sahiptir.ayrıca çocuk anasından ve babasından veya bunlardan herhangi birinden ayrılmışsa ayrıldığı kişilerle temas , çocuğun hakkıdır.

madde 10 :
ailenin yeniden birleşmesi
çocuk ile ana -babası yeniden birleşme ya da çocuk / ana-baba ilişkisinin tesis amacıyla herhangi bir ülkeyi terk edip kendi ülkelerine dönme hakkına sahiptirler.

madde 18 :
ana-babanın sorumlulukları :
ana baba çocuğun yetiştirilmesinde ortak ve birinci elden sorumluluk taşımaktadır.devlet çocuk yetiştirme alanında gerekli desteği ana-babaya sağlayacaktır.

madde 19 :
suistimal ve ihmalden koruma :
devlet , çocuğu ana-babanın ya da çocuğun bakımından sorumlu başka kişilerin her türlü muamelesinden koruyarak , çocuk suistimalini önleyecek ve bu tür davranışlara maruz kalan çocukların tedavisini amaçlayan sosyal programlar hazırlayacaktır.

madde 20 :
ailesiz çocuğun korunması:
devlet ,aile ortamından yoksun çocuğu özel olarak korumak ,bu tür durumlarda uygun alternatif aile bulmak ya da kurumlar aracılığıyla çocuğun bakımını sağlamakla yükümlüdür.bu yükümlülüğün yerine getirilmesi doğrultusundaki çabalarda ,çocuğun kültürel kimliğine gerekli dikkat gösterilecektir.

madde 21 :
evlat edinme :
çocuk evlat edinmenin tanındığı ve/veya serbest bırakıldığı ülkelerde bu uygulama, yalnızca çocuğun yüksek yararına olacak şekilde, konunun uzmanı yetkililerin izniyle ve çocuk için gerekli güvenceler sağlandıktan sonra gerçekleştirilebilecektir.