Sokakta yaşayan çocuklar (3)

Adı:                 Üzeyir Öz

Mesleği:          Sosyolog. Ayvansaray Çocuk Bakım İstasyonu’nda çalışıyor.

Yaşı:                30-35

 Şeyma Tamer:      Kısaca kendinizden bahseder misiniz? Bu tarz bir çalışmada yer almaya nasıl karar verdiniz? Neden sokak çocukları?

Ü.Ö.     İsmim Üzeyir Öz, Sosyologum. Bu projeye ben üç sene önce arkadaşım vasıtasıyla dahil oldum. Özellikle sokak çocukları olsun diye başlamadım, sosyal hizmetlerde başladım buraya yönlendirildim. Diğer kurumlarda çalışan arkadaşlarımız da var, burada başlayıp başka kurumlara geçen de… Ama burada daha da profesyonelleştiğim için sokak çocuklarıyla çalışmaktan memnunum.

 

Ş.T.      Sokak çocuğunu tanımlar mısınız? Sizce kimlere sokak çocuğu denir?

Ü.Ö.     Daha çok parçalanmış, dağılmış ailelerin çocuklarına diyoruz. Toplumdan kendini daha çok soyutlayan, belli başlı problemleri olan ve topluma sırtını dönmüş bireylerden oluşan çocuklar.

 

Ş.T.      Sokaklarda yaşamalarının sebepleri neler? Ebeveynleri tarafından terk edilmeleri mi, başka sebepler mi?

Ü.Ö.     Daha çok parçalanmış aileler, anne baba boşanmış ya da anne baba boşanmamış ama ayrı yaşayan, çocuklarıyla irtibatlarını kesen aileler sebebiyle sokaklarda yaşıyorlar. Bazen anne baba ölmüş ve akrabaların sahip çıkmadığı çocukları da görüyoruz. Aile içinde şiddet gören ya da babasıyla kavga eden çocuklar da evden kaçıp sokaklarda yaşayabiliyor.

 

Ş.T.      Aile hakkında ne düşünüyorlar?

Ü.Ö.     Aile hakkında çok iyi düşünen yok, ailelerini seven pek yok. Babadan daha çok şiddet gördükleri için babaya karşı ya da anneye karşı öfke besleyenler var. Ailenin ilgisizliğinden yakınanlar var, aile özlemi duyan pek yok. Aileye teslim ettiğimizde yine kaçan çocuklar var, aileye geri kazandırmak istediğimiz halde sokaklara dönenler var.

 

Ş.T.      Sokak çocukları, sokaklarda ne tür zorluklarla karşılaşıyorlar, bunlardan bahseder misiniz?

Ü.Ö.     Her türlü tehlikeye açıklar aslında. Cinsel sömürü artı fiziksel şiddet, televizyonlarda zaten sık sık görüyoruz. Her türlü tehlikeye açıklar ama öne çıkanlar bunlar oluyor. Sokakta korumasız çocuklar tamamen. Güvenlik güçleri bunları gördüğü zaman alıp bize getiriyorlar ama kalmak istemeyenleri zorla tutamıyoruz. Peki, sokaklarda yeme, içme gibi ihtiyaçlarını nasıl karşılıyorlar? Daha çok dilencilikten kazandıkları para ile karınlarını doyuruyorlar.

 

Ş.T.      Toplumun, sokak çocuklarına dair önyargıları var mı? Bunlar nedir ve nasıl çözülebilir?

Ü.Ö.     Toplumun sokak çocuklarına karşı önyargısı var. Toplum birebir olayın içini bilmediği için, ailenin hatalarını görmedikleri için bütün her şeyi çocuğun sırtına yüklüyor. Ailenin ilgisizliğini, dışladığını bilmediğinden toplum direk çocuğa kesiyor cezayı ve onları dışlıyor. Terk edilmiş olarak kalıyor çocuk, hem ailesinin dışlamasından hem de toplumun bakış açısından dolayı her türlü sıkıntıya açık bir şekilde kalıyor dışarıda.

 

Ş.T.      Sokak çocukları insanlara güveniyorlar mı?

Ü.Ö.     Toplumun bakış açısından dolayı, topluma güvenleri kayboluyor. Toplum tarafından dışlandığı için, çocuklar da topluma ve insanlara karşı daha mesafeli, farklı ve belki de bakmaması gereken bir açıdan bakıyor. Çocuklar gelişimlerini tam tamamlayamadıkları için, toplumla çocuk arasında sürekli bir açıklık var. Sizlere güveniyorlar mı? Bizlere karşı bir sıkıntı yok. Onların her türlü ihtiyaçlarını giderdiğimiz ve yardımcı olmaya çalıştığımız için bize karşı bir güven problemi yaşamıyorlar.

 

Ş.T.      Kendilerini sokaktan kurtarıp eğitimlerini tamamlayanlar, meslek sahibi olanlar, yuva kuranlar var mı?

Ü.Ö.     Tabi, kurumlarımızda kalıp meslek edindirilip topluma kazandırılan çocuklarımız var. Aile kuranlar, çocuk sahibi olanlar var. Devletin desteğiyle işe yerleştirilip düzenli bir hayata sahip olanlar çok sayıda var.

Ş.T.      Sokak çocuklarını topluma kazandırmak için ne tür çalışmalar yapılıyor? Bu çalışmaları yeterli buluyor musunuz? Başka neler yapılabilir?

Ü.Ö.     Şu anda yapılan çalışmaları genel itibariyle olumlu ve yeterli görüyorum. Yüzde yüz mükemmel diyebilir miyiz, belki daha yapılabilecek şeyler olabilir ama şu an yapılanlar gayet hoş. Çocuğu tekrar aileye kazandırmak için, kazanılamıyorsa sokağa terk etmeyip devlet korumasında meslek edindirip hayatlarını idame ettirmeleri için çalışılıyor. Daha ilerisi ne olabilir, rehabilitasyon merkezleri artı yeni meslek edindirme kursları kurulabilir ve oraya çocuklar yönlendirilebilir. Topluma saygılı bireyler kazandırmak için daha farklı çalışmalar yapılabilir tabi.

 

Ş.T.      Sokak çocukları, kendilerini nasıl bir yere koyuyorlar? Değersizlik duygusuna kapılıyorlar mı?

Ü.Ö.     Toplum içinde farklı bir yaklaşım olduğu için çocuklara, çocuklar da zaten topluma karşı güvensizlik içinde, toplum da mesafeli yaklaştığı zaman illaki bir değersizlik, itilmişlik duygusu çocuklar yaşıyor.

 

Ş.T.      Geleceğe dair hayalleri var mı, neler?

Ü.Ö.     Geleceğe dair maddeden kurtulup, düzenli bir yaşam kurma istekleri var ağırlıklı olarak çocuklarda. Zaten ileriki yaşlarda özellikle ergenlik dönemini atlatınca maddeyi bırakıyorlar.

Ş.T.      Sokaklarda yaşayıp ölen çocuklar var mı?

Ü.Ö.     Şu ana kadar ben hiç duymadım, madde kullanıp ölen yok.

 

Ş.T.      Hayata karşı öfkeleri, varoluşa dair isyanları var mı?

Ü.Ö.     Hayata karşı duruşları var. Ailelerinin toplumun dışlamalarına karşı tepkileri var. Keşke doğmasaydım, dünyaya gelmeseydim diyenler var, isyankar duruşları da var.

 

Ş.T.      Kurumunuzda bulunan çocuklar daha çok sizin tespit edip yardımcı olmaya çalıştıklarınızdan mı yoksa kendi istekleriyle gelenlerden mi oluşuyor?

Ü.Ö.     Bizim kendi ekiplerimizin getirdiği çocuklar var, emniyet güçlerimizin getirdiği çocuklar da var, kendi istekleriyle gelenler de var. Her türlü gelen çocuk var.

 

Ş.T.      Bu konu hakkında son olarak ne söylemek istersiniz?

Ü.Ö.     Gayet güzel hazırlanmış sorular, çok kapsamlı. Ben de anlatsam bu kadar anlatırdım. Genel anlamda güzel sorular yapılan hizmetleri ortaya koyuyor gibi geliyor bana. Yine de sormak istediğiniz bir şey varsa cevaplayabilirim.

 

Ş.T.      Peki bu sorunların hiç yaşanmaması için neler yapılabilir?

Ü.Ö.     Ailenin, çocuğu nedeni ne olursa olsun hiçbir şekilde dışlamaması lazım. Aileler en ufak bir olayda fiziksel şiddet uygulayabiliyor. Belki eğitim müfredatına konup, bireylerin aile fertlerine karşı daha duyarlı yaklaşmaları için eğitim verilebilir. Evlenmeden önce çiftler bu konuda bilinçlendirilebilir, bunlar da sonuca olumlu olarak yansır.